Σούπερ Μάρκετ «Λαδόπουλος»

Η τύχη του συγκροτήματος: ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός χωρίς πυξίδα για μια πόλη με έλλειμα προσανατολισμών και συνεργασίας των τοπικών δυνάμεων.

Τα σχόλια της εφημερίδας «Πελοπόννησος» γύρω από την … ιδιορρυθμία να διεξαγάγει η πόλη αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για το συγκρότημα Λαδόπουλου χωρίς να είναι ξεκάθαρο αν κατευθύνεται εκεί ή όχι το διοικητήριο, αποκάλυψαν ότι ο διαγωνισμός- που φέρεται ότι είναι προβληματικός- δεν έχει και μεγάλη πρακτική σημασία.
Στο ζήτημα αυτό παρενέβη μια Πατρινή που παρακολουθεί το ζήτημα στενά, η αρχιτέκτων μηχανικός Ολυμπία Λόη, η οποία συνέταξε για λογαριασμό της «Π» ένα πολύ κατατοπιστικό κείμενο που δεν αφορά στενά το συγκρότημα αλλά την πολεοδόμηση της ευρύτερης περιοχής.
Παρέμβαση για την «Π» από την Ολυμπία Λόη, που είναι αρχιτέκτων μηχανικός, μέλος του ΔΣ του ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ.

30 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ… ΔΕΝ ΞΕΚΙΝΗΣΑΜΕ ΚΑΝ
Τριάντα χρόνια συζητάμε για τις προοπτικές της περιοχής που στεγαζόταν η βιομηχανία Λαδόπουλου και είκοσι χρόνια περιμένουμε το Διοικητήριο.
Πώς εμπλέκεται το Κοτρώνι με το Διοικητήριο; Πρέπει να γίνει το Διοικητήριο στο Κοτρώνι ή στο Λαδόπουλο; Πότε οι κάτοικοι των περιοχών πίσω από το Λαδόπουλο θα αποκτήσουν πρόσβαση στο θαλάσσιο μέτωπο; Πως επηρεάζει τον αναπτυξιακό χαρακτήρα της περιοχής ο τρόπος που θα φτάσει το τρένο στο λιμάνι; Τι θα γίνει τελικά σε αυτή τη ζώνη;

ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Η βιομηχανία Λαδόπουλου ιδρύθηκε το 1928 σε έκταση 48 στρεμμάτων περίπου και ξεκινάει μια ανοδική πορεία που θέτει τον ιδρυτή της ανάμεσα στους μεγαλύτερους των Βαλκανίων. Αλλά η πορεία δεν θα έχει αίσιο τέλος όπως και για τις περισσότερες βιομηχανίες της Ελλάδας και η αυλαία κλείνει οριστικά και αμετάκλητα το 1991.
Το 1997-1998 με απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου επί δημαρχίας Ανδρέα Καράβολα, και σύμφωνη γνώμη και παραίνεση Ευάγγελου Φλωράτου (νικητής των δημοτικών εκλογών το 1997) το ακίνητο αγοράζεται από το Δήμο Πατρέων. Μια κίνηση σοφή με αναπτυξιακό προσανατολισμό για μια πόλη που ακόμα έχει όραμα.
Τα τελευταία 30 χρόνια παραμένει ένα κουφάρι του οποίου κάποιοι χώροι χρησιμοποιούνται από υπηρεσίες του Δήμου. Το 2006 ελπίζαμε σε ένα καλύτερο μέλλον όταν διαμορφώθηκε η αίθουσα «Ντα Βίντσι» για να χρησιμοποιηθεί ως εκθεσιακός χώρος που όμως δυστυχώς αφέθηκε να ρημάξει. Οι περισσότεροι χώροι έχουν υποστεί μεγάλες ζημίες και λεηλασίες.

ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ
Η σημερινή εικόνα της ευρύτερης περιοχής είναι θλιβερή: Μια ζώνη υποβαθμισμένη που αποπνέει εγκατάλειψη. Πυκνοδομημένες γειτονιές, κατοικίες των εργατών του 50 και 60, πίσω από τα εγκαταλελειμμένα βιομηχανικά κτίρια, μεγάλα αστικά κενά. Εικόνα αποκαρδιωτική για την θαλάσσια είσοδο της πόλης.
Σε αυτή την περιοχή το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΦΕΚ 358/ΑΑΠ/30.12.2011) προβλέπει τη δημιουργία Επιχειρησιακού Πάρκου κατά μήκος της ακτής Δυμαίων, ανάπλαση της ζώνης, διαφύλαξη αξιόλογων βιομηχανικών κελυφών και δημιουργία ανταγωνιστικού επιχειρηματικού πυρήνα. Πολεοδομικά προβλέπεται η διάνοιξη του περιμετρικού και εσωτερικού οδικού δικτύου, ανάπλαση των εργατικών πολυκατοικιών κ.α.

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΛΑΔΟΠΟΥΛΟ 2018 – 2019
Τον Απρίλιο του 2019 με απόφαση του περιφερειακού Συμβουλίου εγκρίνεται σχέδιο ανάπτυξης χρήσεων του πρώην εργοστασίου και γίνεται αποδοχή της δωρεάν παραχώρησης του από το Δήμο για 30 χρόνια προκειμένου να συνταχθεί πρόταση για ένταξη στο Πρόγραμμα Φιλόδημος Ι. Στην ίδια απόφαση περιγράφονται 3 σενάρια αξιοποίησης και προκρίνεται το 2ο που ουσιαστικά προτείνει μια λύση μεικτών χρήσεων.
Σημειωτέον ότι στο τέλος του 2018 είχε ανατεθεί σε Σύμβουλο η υποστήριξη στη σύνταξη προκαταρκτικού φακέλου σκοπιμότητας/βιωσιμότητας με προϋπολογισμό περίπου 20.000 ευρώ. Τον Μάιο 2019 υπογράφεται η σύμβαση παραχώρησης του ακινήτου μεταξύ Δήμου και Περιφέρειας.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 2020
Τον Φεβρουάριο του 2020 εγκρίνεται η προετοιμασία αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού Ιδεών από το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης και η ανάθεση σε εξωτερικό συνεργάτη της σύνταξης των τευχών και της υποστήριξης της ωρίμανσης του εν λόγω διαγωνισμού. Δε ζητήθηκε η συνδρομή του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Νομού Αχαΐας και της πολύτιμης εμπειρίας του στη σύνταξη του τεύχους του διαγωνισμού (όπως συνέβη στο λιμάνι, στην είσοδο της πόλης κλπ.).
Ο διαγωνισμός αυτός είναι ιδεών ενός σταδίου με θεωρητικό χαρακτήρα.
Σύμφωνα με έγγραφα από ενδιαφερόμενους μελετητές που έφτασαν στο κεντρικό όργανο του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ (Πανελλήνιος Σύλλογος Αρχιτεκτόνων) σχετικά με τα δεδομένα συνημμένα του διαγωνισμού, αλλά και από τα ερωτήματα των συμμετεχόντων που είναι αναρτημένα διαφαίνεται ότι δεν δόθηκαν στοιχεία – που κατά τους διαγωνιζόμενους είναι αναγκαία για την επιτυχή έκβαση του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού – όπως για παράδειγμα σχέδια κατόψεων, τομών των βασικών τουλάχιστον υπαρχόντων κτηρίων, κτιριοδομικό πρόγραμμα των υπηρεσιών και φορέων που πρόκειται να μεταστεγαστούν.
Για παράδειγμα περιγράφεται στο τεύχος μεταξύ άλλων δράσεων η κατασκευή Παιδικού Σταθμού & Νηπιαγωγείου 600.000 ευρώ που έχει ήδη σχεδιαστεί σε επίπεδο προμελέτης αλλά σε αντίστοιχο ερώτημα μελετητή η απάντηση είναι ότι η χωροθέτηση αυτών των λειτουργιών δεν αποτελεί δέσμευση. Αναρωτιέται κανείς εύλογα η προμελέτη σε ποιο οικόπεδο βασίστηκε;
Για το τρένο διαβάζουμε ότι η παλιά σιδηροδρομική γραμμή που διέρχεται όπισθεν του ακινήτου είναι εγκαταλελειμμένη και ανενεργή και δεν μπορεί να προβλεφθεί καμία κατάργηση ή μετατόπιση της χωρίς συνεννόηση με τον ΟΣΕ. Αναρωτιέται κανείς πότε θα γίνει αυτή η συνεννόηση;
Περνάμε από τη λογική του σούπερ μάρκετ του 2019, δηλαδή οτιδήποτε δεν έχουμε που να το πάμε το βάζουμε στο Λαδόπουλο: Διοικητήριο, κτίριο ΤΕΕ, μουσικό σχολείο, βρεφονηπιακό σταθμό, υπηρεσίες αποκεντρωμένης διοίκησης, έκθεσης Πάτρας IQ κλπ, στη λογική του 2020, του κάντε ότι καταλαβαίνετε και βλέπουμε.
Όμως πως θα κρίνουμε αν μια ιδέα είναι καλή χωρίς να διαθέτουμε μια «πυξίδα»; Χωρίς να έχουμε ένα στόχο που θέλουμε να πετύχουμε;

ΚΟΤΡΩΝΙ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΗΡΙΟ
Η περιπέτεια ξεκινάει το 2003 με την απόφαση του τότε υπουργείου Γεωργίας για παραχώρηση οικοπέδου στην τότε Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αχαΐας. Την ίδια χρονιά συντάσσεται κτιριολογικό πρόγραμμα Το 2004 γίνονται με απόφαση Νομάρχη οι απαραίτητες τροποποιήσεις του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως ώστε να ανεγερθεί το Διοικητήριο. Την ίδια χρονιά συντάσσεται κτιριολογικό πρόγραμμα και προκηρύσσεται διαγωνισμός δύο σταδίων όπου εγκρίνονται τα προσχέδια. Το 2007 προσαρτάται και γειτονικό οικόπεδο και συντάσσεται η μελέτη που βασίζεται στο 1ο βραβείο του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού.
Εντωμεταξύ το 2007 το Νομαρχιακό Συμβούλιο αποφασίζει την κατασκευή του Διοικητηρίου της με τη διαδικασία ΣΔΙΤ, σε συνεργασία με την Ν.Α. Φθιώτιδας (για οικονομία κλίμακας). Αυτή η διαδικασία διακόπηκε το 2009 λόγω αλλαγής της πολιτικής ηγεσίας και επαναπροσδιορισμού των στόχων των ΣΔΙΤ.
Η μετέπειτα οικονομική κατάσταση φρέναρε την όποια διαδικασία αφού δεν ήταν εύκολη η ανεύρεση κατάλληλης χρηματοδότησης. Το κόστος κυμαινόταν περίπου στα 20 εκατομμύρια ευρώ.
Πρέπει να γίνει εκεί το Διοικητήριο σε αυτό το οικόπεδο που προοριζόταν εξ’ αρχής για αυτή τη χρήση ή πρέπει να στεγαστεί στο νέο Επιχειρησιακό Πάρκο; Πρέπει οι υπηρεσίες να στεγάζονται εντός του κέντρου δηλαδή εκεί που προβλέπεται από το ΓΠΣ ή εκτός; Ερωτήματα που δεν έχουν και τόσο δύσκολες απαντήσεις…
Σε κάθε περίπτωση αποτελεί «περιουσιακό στοιχείο» της Περιφέρειας και θα μπορούσε ίσως λόγω και της θέσης του (εύκολη πρόσβαση, εκτός κέντρου, μεγάλη έκταση) να χρησιμοποιηθεί για συμπληρωματικές δραστηριότητες της διοίκησης που απαιτούν μεγαλύτερες εκτάσεις για τη λειτουργία τους π.χ. επιθεωρήσεις βαρέων και γενικότερα οχημάτων της Δ/νσης Μεταφορών του Υπουργείου Συγκοινωνιών κ.α.

ΜΙΑ ΛΕΞΗ ΓΙΑ ΤΑ ΣΔΙΤ
Η δαιμονοποίηση σημαντικών εργαλείων ανάπτυξης για πολιτικούς ή άλλους σκοπούς θα πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσει. Δεν υπάρχουν καλά και κακά εργαλεία, αλλά «καλοί και κακοί» άνθρωποι.
Οι συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα είναι μια μορφή συνεργασίας με σαφείς κανόνες μεταξύ των εμπλεκομένων που έχουν σημαντικά πλεονεκτήματα και για το Δημόσιο και για τον Ιδιώτη.
Και αν και στην Ελλάδα άργησαν να μπουν στη ζωή μας για έργα που δεν αφορούν αποκλειστικά υποδομές, το 1997 στην Ιταλία ήταν ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο εργαλείο και για την επανάχρηση πρώην βιομηχανικών περιοχών σε μεγάλες πόλεις όπως η Φλωρεντία (μέρος της διπλωματικής μου εργασίας).
Αν έχει εκπονηθεί masterplan και έχουν θεσπιστεί οι όροι από τις Αρχές του Τόπου που θα εξασφαλίζουν ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία, δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Οι αποσπασματικές χρήσεις δεν έχουν κανένα αναπτυξιακό προσανατολισμό. Και αυτό το ακίνητο προσφέρεται να διαδραματίσει, κατά την άποψή μου, ένα ρόλο σε υπερεθνικό επίπεδο. Επομένως είναι απαραίτητη η εκπόνηση master plan ολόκληρης της ζώνης όπου θα ικανοποιούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
• Η εξασφάλιση της συνέχειας του αστικού ιστού με παράλληλη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων.
• Η διατήρηση των αξιόλογων κτιρίων
• Η διατήρηση των μηχανών της χαρτοποιίας (ατμολέβητες, καμινάδες, ταμπλό κ.α.) για την ανάδειξη της βιομηχανικής ιστορίας της περιοχής.
• Η πολεοδόμηση για όλη την περιοχή με επίλυση χρόνιων κυκλοφοριακών θεμάτων
• Η εξασφάλιση της επικοινωνίας των περιοχών που σήμερα είναι αποκλεισμένες από την παραλιακή ζώνη. Η οδική αρτηρία Ακτή Δυμαίων θα πρέπει να επανασχεδιαστεί ως λεωφόρος κέντρου πόλης και όχι ως αρτηρία ταχείας εξόδου.
Είναι ζωτικής σημασίας το τρένο να φτάσει στο λιμάνι με οποιοδήποτε κόστος αφού η λειτουργία του αυτοκινητοδρόμου Ε65 θα ανακόψει πάλι την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής.
Πρέπει να σκεφτούμε για το αύριο. Πάντα βρισκόμαστε πίσω από τις εξελίξεις γιατί όλοι οι άλλοι τολμούν, συνεργάζονται και αποφασίζουν για το μέλλον τους.